MẤT VỮNG KHỚP VAI MÃN TÍNH

Vai là khớp cử động nhiều nhất trong cơ thể bạn. Nó giúp bạn nâng cánh tay, xoay cánh tay và vươn qua đầu. Nó có thể xoay theo nhiều hướng. Tuy nhiên, chính tầm vận động lớn này có thể gây mất vững.

MẤT VỮNG KHỚP VAI MÃN TÍNH

(Chronic Shoulder Instability)

Vai là khớp cử động nhiều nhất trong cơ thể bạn. Nó giúp bạn nâng cánh tay, xoay cánh tay và vươn qua đầu. Nó có thể xoay theo nhiều hướng. Tuy nhiên, chính tầm vận động lớn này có thể gây mất vững.

Mất vững khớp vai xẩy ra khi đầu trên xương cánh tay bị đẩy ra khỏi ổ chảo xương bả vai. Điều này thường xẩy ra do chấn thương đột ngột, như ngã xe, chơi thể thao té chống tay, té cao.

Một khi vai đã bị trật khớp, nó rất dễ bị trật lại. Khi vai lỏng lẻo và trật khớp vai lặp đi lặp lại nhiều lần (trật khớp vai tái hồi), nó được gọi là mất vững khớp vai mãn tính.

 

 

Giải phẫu học

Vai của bạn được tạo thành từ ba xương: đầu trên xương cánh tay (xương cánh tay), xương bả vai (xương bả vai) và xương đòn (xương đòn).

 

Giải phẫu vai bình thường.

Đầu trên xương cánh tay (chỏm xương cánh tay) khớp với ổ chảo xương bả vai. Mô liên kết mạnh, gọi là bao khớp, là hệ thống dây chằng của vai giữ cho đầu trên xương cánh tay nằm trong ổ chảo. Mô này bao phủ khớp vai và gắn với đầu trên xương cánh tay vào xương bả vai.

Ngoài ra còn có hệ thống gân cơ khoẻ mạnh để giữ cho khớp vai vững.

MÔ TẢ

Khi quả bóng của cánh tay trên ra khỏi ổ cắm một phần, điều này được gọi là bán trật khớp. Trật khớp hoàn toàn có nghĩa là quả bóng bay ra khỏi ổ cắm.

Khi chỏm xương cánh tay bị ra khỏi ổ chảo một phần, gọi là bán trật khớp vai (Subluxation). Trật khớp vai hoàn toàn nghĩa là chỏm xương cánh tay trật hoàn toàn ra khỏi ổ chảo.

Một khi dây chằng, gân và cơ xung quanh vai bị giãn hoặc rách, trật khớp có thể xảy ra nhiều lần. Sự mất vững mãn tính của vai là tình trạng các mô này không có khả năng giữ cho chỏm xương cánh tay ở giữa trong ổ chảo xương bả vai.

 

 

(Trái) vai bình thường.                (Phải) Trật khớp vai ra trước

NGUYÊN NHÂN

Có ba nguyên nhân phổ biến mà vai có thể trở nên mất vững:

- Trật khớp vai

Chấn thương hoặc chấn thương nghiêm trọng thường là nguyên nhân gây trật khớp vai lần đầu. Khi đầu trên của xương cánh tay (chỏm) bị trật khớp, xương ổ chảo (ổ chảo) và dây chằng ở phía trước vai thường bị tổn thương. Sụn viền xung quanh ổ chảo cũng có thể bị rách. Đây thường được gọi là tổn thương Bankart. Trật khớp vai lần đầu có thể dấn đến trật khớp vai tái diễn (trật khớp vai tái hồi), hoặc mất vững khớp vai.

 

 

Tổn thương Bankart là một vết rách ở sụn viền - vành sụn xung quanh mép của ổ chảo xương bả vai.

- Lỏng lẻo

Một số người bị mất vững khớp vai nhưng chưa bao giờ bị trật khớp. Hầu hết những bệnh nhân này có dây chằng lỏng lẻo hơn ở vai. Khi sự lỏng lẻo gia tăng này chỉ là tình trạng giải phẫu bình thường của bạn, nó được gọi là tình trạng quá lỏng lẻo (hyperlaxity).

Đôi khi, sự lỏng lẻo là kết quả của sự vận động lặp đi lặp lại trên cao. Bơi lội, quần vợt và bóng chuyền là một trong những môn thể thao đòi hỏi chuyển động trên cao lặp đi lặp lại có thể làm giãn dây chằng vai. Nhiều công việc cũng yêu cầu công việc lặp đi lặp lại.

Dây chằng lỏng lẻo hơn có thể khiến bạn khó duy trì sự vững của vai. Các hoạt động lặp đi lặp lại hoặc căng thẳng có thể thách thức cho một khớp vai yếu. Điều này có thể dẫn đến đau vai, mất vững khớp vai.

- Ở một số ít bệnh nhân, vai có thể mất vững mà không có tiền sử chấn thương hoặc căng cơ lặp đi lặp lại. Ở những bệnh nhân như vậy, vai có thể cảm thấy lỏng lẻo hoặc trật khớp theo nhiều hướng, nghĩa là quả chỏm xương cánh tay có thể trật ra phía trước, ra phía sau hoặc xuống dưới. Điều này được gọi là mất vững khớp vai đa hướng. Những bệnh nhân này có dây chằng lỏng lẻo tự nhiên khắp cơ thể và có thể bị dính hai khớp.

Triệu chứng

Các triệu chứng phổ biến của mất vững khớp vai mãn tính bao gồm:

• Trật khớp vai nhiều lần

• Các trường hợp bán trật khớp vai lặp đi lặp lại

• Cảm giác dai dẳng vai cảm thấy lỏng lẻo, trượt vào và trượt ra khỏi khớp hoặc chỉ treo ở đó

• Đau do chấn thương vai

KHÁM BỆNH

Khám thực thể và tiền sử bệnh nhân

Sau khi khai thác về các triệu chứng và tiền sử bệnh, bác sĩ sẽ kiểm tra vai của bạn. Các xét nghiệm cụ thể giúp bác sĩ đánh giá sự bất vững ở vai của bạn. Bác sĩ của bạn cũng có thể kiểm tra sự lỏng lẻo chung trong các dây chằng của bạn. Ví dụ, bạn có thể được yêu cầu thử chạm ngón tay cái vào mặt dưới của cẳng tay.

Hình ảnh học

Bác sĩ có thể yêu cầu các xét nghiệm hình ảnh để giúp xác nhận chẩn đoán của bạn và xác định bất kỳ vấn đề nào khác.

X-quang sẽ cho thấy bất kỳ tổn thương nào đối với xương tạo nên khớp vai của bạn.

Chụp cộng hưởng từ (MRI). MRI cung cấp hình ảnh chi tiết của các mô mềm. Nó có thể giúp bác sĩ xác định tổn thương dây chằng, bao khớp, sụn viền và gân xung quanh khớp vai của bạn.

ĐIỀU TRỊ

Mất vững khớp vai mãn tính thường được điều trị đầu tiên bằng các lựa chọn không phẫu thuật. Nếu những lựa chọn này không làm giảm đau và mất vững, bạn có thể cần phẫu thuật.

điều trị không phẫu thuật

Bác sĩ sẽ lập một kế hoạch điều trị để làm giảm các triệu chứng của bạn. Thường phải mất vài tháng điều trị không phẫu thuật trước khi bạn có thể biết kết quả tốt như thế nào. Điều trị không phẫu thuật thường bao gồm:

Thay đổi hoạt động. Bạn phải thực hiện một số thay đổi trong lối sống và tránh các hoạt động làm trầm trọng thêm các triệu chứng của bạn.

Thuốc chống viêm không steroid (NSAID). Thuốc chống viêm như aspirin, ibuprofen và naproxen có thể làm giảm đau và sưng.

Vật lý trị liệu. Tăng cường cơ vai và kiểm soát vai có thể làm tăng sự vững của khớp vai. Chuyên gia vật lý trị liệu của bạn thường sẽ thiết kế một chương trình tập thể dục tại nhà bổ sung cho bạn.

 

 

Khâu sụn viền bằng chỉ neo

Điều trị phẫu thuật

Phẫu thuật được áp dụng cho những bệnh nhân bị trật khớp lặp đi lặp lại để sửa chữa dây chằng bao khớp, sụn viền bị rách hoặc giãn để có thể giữ khớp vai ở đúng vị trí tốt hơn.

Tổn thương Bankart có thể được sửa chữa bằng phẫu thuật. Chỉ khâu và neo được sử dụng để gắn lại dây chằng vào xương.

Phẫu thuật nội soi khớp. Nội soi khớp là một thủ thuật xâm lấn tối thiểu được sử dụng để sửa chữa các mô mềm ở vai. Bác sĩ phẫu thuật của bạn sẽ nhìn vào bên trong vai bằng một hệ thống máy nội soi nhỏ (camera) và thực hiện phẫu thuật bằng các dụng cụ đặc biệt nhỏ như bút chì. 

Phẫu thuật mổ mở. Một số bệnh nhân có thể cần một thủ tục phẫu thuật mở. Điều này liên quan đến việc rạch một đường trên vai và thực hiện sửa chữa dưới hình ảnh trực tiếp một trong các phẫu thuật mổ mở phổ biến là phẫu thuật chuyển mỏm quạ ghép xương vào bờ trước ổ chảo (phẫu thuật Latarjet).

phục hồi chức năng. Sau khi phẫu thuật, vai của bạn có thể được cố định tạm thời bằng băng đeo.

Khi dây đai được tháo ra, bạn sẽ bắt đầu các bài tập phục hồi dây chằng. Những bài tập này sẽ cải thiện tầm vận động ở vai của bạn và ngăn ngừa cứng khớp khi dây chằng lành lại. Chuyên gia vật lý trị liệu của bạn sẽ dần dần mở rộng kế hoạch phục hồi chức năng của bạn bằng cách thêm các bài tập để tăng cường sức mạnh cho vai của bạn.

Hãy chắc chắn làm theo kế hoạch điều trị của bác sĩ. Mặc dù đó là một quá trình chậm, nhưng sự tuân thủ của bạn với quá trình vật lý trị liệu là yếu tố quan trọng nhất để quay trở lại tất cả các hoạt động mà bạn yêu thích.

TS.BS. LÊ NGỌC TUẤN - BV. Chấn thương Chỉnh hình TP.HCM

VIET UC CLINIC

Địa chỉ: Số 684/5 Trần Hưng Đạo, Phường 2, Quận 5, TP.HCM